Początek nowego roku to czas podejmowania wielu ważnych decyzji dla przedsiębiorców – w tym kluczowa kwestia o możliwości zwolnienia z opodatkowania VAT w zakresie całej sprzedaży, jeśli wysokość obrotu firmy nie przekracza dozwolonego limitu 150 000 zł (bez VAT). Ważne: limit ten nie ulega zmianie w 2015 roku! Podatnicy, którzy są zwolnieni z VAT-u mają także w dalszym ciągu prawo do wystawiania faktu.
Podstawowym kryterium zwolnienia z opodatkowania VAT jest limit obrotu – o zwolnienie mogą się ubiegać przedsiębiorcy, w których firmach łączna wartość sprzedaży wyniosła poniżej 150 000 zł (art. 113 ust. 1 ustawy o VAT). Z tego rozwiązania skorzystają podatnicy, którzy prowadzą już od jakiegoś czasu swoją działalność oraz ci, którzy dopiero w roku 2015 założą swoją firmę. Przedsiębiorca, który rozpoczyna swoją działalności w zakresie wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług może skorzystać ze zwolnienia od sprzedaży, której przewidywana wartość nie przekroczy wspominanego limitu w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym (art. 113 ust. 9 ustawy o VAT). Ważne: limit zwolnienia z opodatkowania powinno się ustalać zgodnie z okresem prowadzenia działalności gospodarczej – nie zaś np. okresu sprzedaży.
Przedsiębiorca, który wybrał zadeklarował zwolnienie z opodatkowania VAT ma wciąż prawo do wystawiania faktur. Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług wyraźnie wskazują, iż w momencie, gdy nabywca towaru lub usługi wymaga od przedsiębiorcy potwierdzenia danej transakcji nawet podatnik zwolniony z VAT jest zobowiązany do wystawienia faktury. Kluczowy jest tu czas – nabywca ma prawo zażądać dokumentu w przeciągu trzech miesięcy – licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano część lub całość zapłaty.
Każdy przedsiębiorca zastanawiający się nad możliwość zwolnienia z opodatkowania VAT powinien najpierw przeanalizować wszystkie „za” i „przeciw” takiego rozwiązania.
Przeciw:
- Brak prawa do odliczania podatku naliczonego od dokonanych zakupów – podatnik zwolniony z VAT sprzedaje swoje towary lub usługi bez podatku VAT, ale sam dokonując zakupów płaci tę należność i nie może jej odliczyć. Takie rozwiązanie nie jest więc korzystne dla przedsiębiorców prowadzących działalność polegającą na zakupie i odsprzedaży towarów handlowych bądź podatników, który przewidują większe nakłady inwestycyjne w swojej firmie (nie odliczy podatku, ale może go zaliczyć w poczet kosztów bądź zwiększyć wartość początkową kupionego środka trwałego).
- Obowiązek wykonania korekty odliczonego podatku VAT w związku ze zmianą przeznaczenia – w sytuacji, gdy dotychczas czynny podatnik VAT dokonuje wyboru zwolnienia z opodatkowania traci prawo do obniżenia kwot podatku należnego o stawkę podatku naliczonego od wykorzystywanego przez siebie towaru lub usługi (art. 91 ust. 7 ustawy). Pociąga to za sobą konieczność dokonania korekty części odliczonego uprzednio podatku, zgodnie z zasadami przepisów art. 91 ust. 7a-7d ustawy o podatku VAT. Zasady te uzależnione są rodzajem zakupionych towarów:
- Wyposażenie i środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne o wartości nieprzekraczającej 15 000 – podatnik musi dokonać korekty odliczonego podatku VAT od nabycia tych towarów tylko wtedy, gdy od końca okresu rozliczeniowego, w którym przeznaczył je do użytkowania, nie upłynął okres 12 miesięcy. Korektę należy wówczas zaliczyć do deklaracji składanej za okres rozliczeniowy, w którym wystąpiła ta zmiana bądź podjęto decyzję o zwolnieniu z opodatkowania (art. 91 ust. 7c ustawy). Powrót do zwolnienia (czyli zmiana ich przeznaczenia) po upływie wyznaczonego terminu 12 miesięcy nie wiąże się już z obowiązkiem korekty VAT odliczonego przy nabyciu tych towarów. Dla przykładu: firma dokonała 15.09.2013 r. zakupu laptopa o wartości początkowej 4500 zł. Firma ta podejmuje jednak decyzję o zwolnieniu z opodatkowania VAT i powraca do zwolnienia podmiotowego od 01.01.2015 r. – wówczas nie jest zobowiązana do wprowadzenia korekty odliczonego podatku VAT od zakupu laptopa, ponieważ minęło już 12 miesięcy.
- Towary handlowe, surowce i materiały – to druga grupa towarów, co do których firma musi dokonać korekty odliczonego uprzednio VAT, jeśli podejmuje decyzje o zwolnieniu z opodatkowania. W takiej sytuacji przedsiębiorstwo musi skorygować „in minus” cały odliczony przy ich zakupie VAT niezależnie od czasu nabycia tych towarów lub ich wartości. Podobnie jak w poprzednim przypadku korektę taką trzeba zaliczyć w deklaracji składanej za okres rozliczeniowy, w którym nastąpiła zmiana statusu firmy, czyli w ostatniej deklaracji składanej przed powrotem do zwolnienia podmiotowego (art. 91 ust. 7d ustawy). Dla przykładu: ta sama firma ma na stanie w dniu 31.12.2014 r. zapas surowców i materiałów (o łącznej wartości 25 000 zł), nabytych w 2014 r. a dotąd niewykorzystanych do produkcji sprzedawanych wyrobów. Przy ich zakupie odliczyła VAT w kwocie 5500 zł, ponieważ nabyła je w celu sprzedaży opodatkowanej. Z powodu powrotu do zwolnienia z opodatkowania sprzedaż wyprodukowanych z nich wyrobów będzie zwolniona z VAT. Firma musi skorygować podatek naliczony o kwotę (–) 5500 zł, gdyż wykorzysta je ostatecznie do czynności zwolnionych z VAT, a nie opodatkowanych, jak w pierwotnym zamierzeniu. Każda kolejna zmiana przeznaczenia tego rodzaju towarów, np. z powodu ponownej utraty prawa do zwolnienia, pociągnie za sobą możliwość dokonania korekty VAT od ich nabycia.
- Środki trwałe o wartości początkowej przekraczającej 15 000 zł – korekta odliczonego VAT powinna objąć także tę grupę towarów pod warunkiem, że nie minęło jeszcze 5 lat, a w przypadku nieruchomości 10 lat – licząc od roku, w którym oddane zostały do użytkowania. Przepis art. 91 ust. 7a ustawy wyraźnie wskazuje konieczność dokonania korekty na zasadach określonych w art. 91 ust. 2 zdanie pierwsze i drugie oraz ust. 3 – korekty należy uwzględniać sukcesywnie przez cały okres pozostający do końca pięcioletniego lub dziesięcioletniego (w przypadku nieruchomości) terminu korekty, w deklaracjach podatkowych składanych za pierwszy okres rozliczeniowy roku następującego po roku podatkowym, za który dokonuje się korekty. Oznacza to, iż taką deklarację z korektą podatku, a tym samym wpłatę należności do urzędu skarbowego, należy przedłożyć niezależnie od ogólnej zasady mówiącej o zwolnieniu z obowiązku jej składania przez podatników zwolnionych z VAT (przepisy art. 99 ust. 7 i 7b ustawy).
- Brak możliwości skorzystania z ulgi na złe długi w momencie upływu terminu 150 dni od daty płatności i w sytuacji, gdy klient nie uiścił płatności za fakturę.
Za:
- Brak obowiązku złożenia zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R – przedsiębiorca rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej objęty jest automatycznie możliwością zwolnienia z opodatkowania (jeżeli tylko spełnia warunki wskazane w art. 113 ust. 13 ustawy o VAT). W przypadku chęci skorzystania z tego przywileju nie musi on składać już w związku z tym zgłoszenia na druku VAT-R ani żadnych innych pisemnych zawiadomień kierowanych do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla celów opodatkowania VAT. Nie ma już takiego obowiązku – jest natomiast prawo do zgłoszenia rejestracyjnego, w którym zgłasza korzystanie ze zwolnienia na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT. W takim przypadku naczelnik urzędu skarbowego dokonuje rejestracji przedsiębiorcy jako „podatnika VAT zwolnionego”. Koszt takiej usługi to 170 zł (do końca 2014 roku), które powinno być uiszczone z momencie złożenia zgłoszenia. Ważne! 7.11.2014 r. sejm uchwalił ustawę o ułatwieniu wykonywania działalności gospodarczej (która czeka obecnie na podpis Prezydenta RP), która nowelizuje brzmienie art. 96 ust. 4 ustawy o VAT. Zgodnie z tą nowelizacją, która ma wejść w życie od 1 stycznia 2015 r., podatnik, który złoży w urzędzie skarbowym zgłoszenie rejestracyjne dotyczące zarejestrowania go jako podatnika VAT zwolnionego zostanie przez naczelnika urzędu skarbowego zarejestrowany jako podatnik zwolniony, ale potwierdzenie tego zarejestrowania zostanie mu wydane jedynie na jego wniosek. Innymi słowy oznacza to, że w 2015 r. podatnik VAT, który zarejestruje się jako podatnik VAT zwolniony, będzie zobowiązany do uiszczenia opłaty skarbowej w wysokości 170 zł tylko wówczas, gdy złoży wniosek o wydanie potwierdzenia rejestracji. W przypadku braku takiej deklaracji – usługa ta będzie bezpłatna.
- Brak obowiązku wystawiania faktur – podatnik zobowiązany jest na wystawienie faktury dopiero na żądanie nabywcy towaru lub usługi. Art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o podatku VAT wskazuje, iż podatnik zwolniony z opodatkowania VAT nie musi wystawiać faktury w odniesieniu do sprzedaży objętej tym zwolnieniem (art. 106b ust. 2 ustawy o VAT). Obowiązek wystawiania faktury zostaje podtrzymany w sytuacji, gdy domaga się tego nabywca towaru lub usługi (art. 106b ust. 3 pkt 2 ustawy o VAT) – niezależnie od tego, czy żądanie to wystosował podatnik nabywający towary lub usługi zwolnione od podatku czy każda osoba niebędącą podatnikiem. Obowiązek wystawienia faktury „na żądanie” determinowany jest czasem – fakturę taką należy wystawić, jeżeli żądanie jej wystawienia zostało zgłoszone w terminie trzech miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty. Zgodnie z § 3 ust. 3 rozporządzenia Ministra Finansów z 3 grudnia 2013 r. w sprawie wystawiania faktur (Dz.U. z 2013 r. poz. 1485) faktura, która została wystawiona przez podatnika zwolnionego z VAT na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT musi zawierać:
- Datę wystawienia;
- Numer (kolejny w serii);
- Imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług oraz ich adresy;
- Nazwę (rodzaj) towaru lub usługi;
- Miarę i ilość (liczbę) dostarczonych towarów lub zakres wykonanych usług;
- Cenę jednostkową towaru lub usługi;
- Kwotę należności ogółem;
- Prowadzenie uproszczonej ewidencji sprzedaży – podatnik, który jest objęty zwolnieniem z opodatkowania VAT prowadzi jedynie uproszczoną ewidencję sprzedaży (nie prowadzi zaś ewidencji zakupów). Głównymi składowymi uproszczonej ewidencji sprzedaży jest data sprzedaży i wartość sprzedaży (w tym narastająco od początku roku). Głównym celem takiej ewidencji, prowadzonej przez drobnego przedsiębiorcę zwolnionego z opodatkowania, pozostaje kontrola wysokości wartości sprzedaży opodatkowanej uprawniającej do korzystania ze zwolnienia. Ewidencja taka powinna być prowadzona na bieżąco, co oznacza, że sprzedaż powinna zostać zaewidencjonowana za dany dzień, nie później jednak niż przed dokonaniem sprzedaży w dniu następnym (art. 109 ust. 1 ustawy o VAT).
- Obowiązek składania deklaracji VAT tylko w przypadkach opisanych w ustawie o VAT – podatnik zwolniony z opodatkowania VAT nie musi składać deklaracji podatkowych. Art. 99 ust. 1 i 7 ustawy o podatku VAT przewiduje jednak kilka odstępstw od tej reguły. Przedsiębiorca korzystający ze zwolnienia od opodatkowania powinien złożyć deklarację podatkową w przypadku, gdy:
- Przysługuje mu zwrot różnicy podatku lub zwrot podatku naliczonego;
- Jest zobligowany do dokonania korekty podatku odliczonego, o której mowa w art. 90a lub art. 91 ustawy;
- Jest zobligowany do dokonania korekty podatku należnego, o której mowa w art. 89a ust. 4 ustawy – wówczas, gdy w przeszłości, będąc czynnym podatnikiem VAT, dokonał korekty podatku należnego w ramach tzw. ulgi na złe długi, by później, w okresie korzystania ze zwolnienia podmiotowego, należność została uregulowana przez dłużnika lub zbyta przez podatnika zwolnionego w jakiejkolwiek formie; wtedy podatnik zwolniony jest zobowiązany do zwiększenia podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym ta należność (lub jej część) została uregulowana lub zbyta;
- Jest uprawniony do dokonania korekty podatku naliczonego, o której mowa w art. 89b ust. 4 ustawy – wówczas, gdy w przeszłości, będąc czynnym podatnikiem VAT, był zobowiązany do korekty podatku naliczonego w ramach tzw. ulgi na złe długi, a następnie w okresie korzystania ze zwolnienia podmiotowego uregulował należność; wtedy podatnikowi niepodlegającemu opodatkowaniu przysługuje prawo do zwiększenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym tanależność (lub jej część) została uregulowana.
- Jest zobowiązany do rozliczenia WNT, import usług, dostawę towarów, dla której podatnikiem jest nabywca;