Każdy podatnik ma prawo do ponownego skorzystania ze zwolnienia z 
opodatkowania VAT – niezależnie od tego, czy zrezygnował z takiej możliwości sam czy utracił do niej prawo. Warunkiem jest tu czas, gdyż musi upłynąć co najmniej rok, licząc od końca roku, w którym nastąpiła rezygnacja z takiego przywileju.
Art. 113 ust. 11 ustawy o VAT wyraźnie wskazuje, iż podatnik może powrócić do zwolnienia z opodatkowania VAT po upływie co najmniej 12 miesięcy od roku, w którym zrezygnował bądź stracił możliwość korzystania ze zwolnienia. Chęć ponownego bycia podatnikiem zwolnionym z VAT należy zgłosić na odpowiednim formularzu VAT-R, czyli zgłoszeniu rejestracyjnym w zakresie podatku od towarów i usług.
Istnieją cztery okoliczności warunkujące powrót do zwolnienia z opodatkowania VAT:
- Musi minąć przynajmniej 12 miesięcy od końca roku, w którym podatnik utracił możliwość korzystania ze zwolnienia lub sam z niego zrezygnował;
- Przedsiębiorstwo nie może przekroczyć limitu sprzedaży, wynoszącego według art. 113 ust. 1 ustawy o VAT, 150 000 zł;
- Czynności wykonywane przez podatnika nie mogą pokrywać się z wykazem usług nieobjętych zwolnieniem (wymienionych w art. 113 ust. 13 ustawy o VAT);
- Podatnik jest zobowiązany do przedłożenia zgłoszenia aktualizacyjnego, w którym poda informację o chęci ponownego korzystania ze zwolnienia;
Najwięcej wątpliwości może budzić pierwszy zapis. Dla przykładu: przedsiębiorca, który zrezygnował ze zwolnienia z opodatkowania VAT w dniu 3 marca 2013 roku (i złożył odpowiednie zawiadomienie na formularzy VAT-R) i chciałby powrócić do takiej opcji – może to zrobić począwszy od dnia 1 stycznia 2015 roku, jeżeli spełnia pozostałe wymogi opisane powyżej. Ważne! Nowe regulacje zakładają równe traktowanie podatników, którzy po utracie możliwości korzystania ze zwolnienia kontynuują działalność (a zatem obowiązuje ich roczny rygor powrotu do zwolnienia) oraz przedsiębiorców, którzy po ponownym opodatkowaniu zamykają działalność, by potem ponownie ubiegać się o zwolnienie dla osób rozpoczynających prowadzenie działalności. Przepisy wyraźnie wskazują, iż obie sytuacje będą traktowane tak samo!
Niezmiernie istotne dla przedsiębiorcy chcącego ponownie korzystać ze zwolnienia z opodatkowania VAT jest możliwość powrotu do zwolnienia w trakcie trwania roku podatkowego. Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 23 stycznia 2014 r. (sygn. akt I FSK 280/13) oświadczył, że nie istnieją ku temu przeszkody:
Na tle wykładni art. 113 ust. 11 ustawy o VAT w doktrynie prezentowany jest pogląd, że brak jest przeszkód ustawowych, aby powrócić do zwolnienia w trakcie roku podatkowego, czyli nie od 1 stycznia, lecz w trakcie już trwającego roku podatkowego (Leksykon VAT, J. Zubrzycki, Warszawa 2012 r., str. 1630).
Jak słusznie zauważył Sąd I instancji, w treści interpretacji organ nie przedstawił żadnych argumentów, a jedynie uznał, że stanowisko skarżącej co do możliwości powrotu do zwolnienia z opodatkowania w trakcie roku podatkowego jest nieprawidłowe. Jedynie w odpowiedzi na skargę organ zaakcentował, że zwolnienie z art. 113 ust. 1 ustawy o VAT ma swój początek od dnia 1 stycznia danego roku i podatnik nie może skorzystać ze zwolnienia od początku innego miesiąca w tym roku. Rację ma Sąd I instancji, że stanowisko organu nie uwzględnia charakteru i treści przepisu art. 113 ust. 11 ustawy o VAT, który odnosi się do szczególnego przypadku podatników, którzy utracili prawo do zwolnienia lub z niego zrezygnowali, pozostawiając poza zakresem oddziaływania inne sytuacje korzystania ze zwolnienia (na przykład podatników korzystających ze zwolnienia przez cały okres działalności). Ponadto w przepisie tym ustawodawca odwołuje się do zachowania podatnika („podatnik może ponownie skorzystać ze zwolnienia”) oraz wyznacza początkowy moment takiego możliwego postępowania („nie wcześniej niż”).
Podatnik, który utracił prawo do zwolnienia z podatku od towarów i usług lub zrezygnował z tego zwolnienia, może na podstawie art. 113 ust. 11 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.) ponownie skorzystać z tego zwolnienia, jeżeli upłynął rok, licząc od końca roku, w którym utracił prawo do zwolnienia lub z tego zwolnienia zrezygnował. Brak jest przy tym ustawowych przeszkód, aby powrót do zwolnienia nastąpił w trakcie roku podatkowego.
Tym samym Naczelny Sąd Administracyjny nie podziela stanowiska Ministra Finansów, że powrót do zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT jest możliwy wyłącznie od początku roku, czyli w każdym przypadku od 1 stycznia danego roku, gdyż stanowisko to nie znajduje ustawowego uzasadnienia.
Ważne! Organy podatkowe prezentują zgoła odmienne stanowisko. W wyroku NSA w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 17 czerwca 2014 r. (sygn. IPPP2/443-323/14-2/AO) czytamy:
W świetle przywołanych przepisów i przedstawionych okoliczności sprawy należy stwierdzić, że Wnioskodawczyni nie może dokonać wyboru zwolnienia przewidzianego w art. 113 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług od dowolnego miesiąca 2014 r. Skorzystanie ze zwolnienia na podstawie tego przepisu możliwe jest wyłącznie od początku danego roku podatkowego, tj. od dnia 1 stycznia, pod warunkiem spełnienia przez Wnioskodawczynię Wszelkie prawa zastrzeżone. wszystkich warunków wynikających z obowiązujących w tym zakresie przepisów. Wobec wypełnienia przez Wnioskodawczynię przesłanek dotyczących zwolnienia od podatku VAT dokonywanej sprzedaży Wnioskodawczyni w dniu 1 stycznia 2014 r. posiadała formalnie prawo do skorzystania ze zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ustawy o VAT. W związku z nieskorzystaniem z tego prawa Wnioskodawczyni będzie mogła WYBRAĆ zwolnienie, o którym mowa w art. 113 ust. 1 ustawy o VAT od 1 stycznia 2015 r. W konsekwencji nie można zgodzić się ze stanowiskiem Wnioskodawczyni, że może zrezygnować z opodatkowania VAT także w kolejnych miesiącach 2014 r.
Pogląd prezentowany przez fiskusa powinien jednak wzbudzić wątpliwość, ponieważ art. 113 ust. 11 ustawy o VAT (który reguluje okoliczności i wymogi ponownego korzystania ze zwolnienia) nie sygnalizuje, iż ponowne korzystanie ze zwolnienia może zaistnieć wyłącznie wraz z początkiem nowego roku podatkowego. Przepis ten wskazuje wyłącznie najwcześniejszy akceptowalny termin, od który przedsiębiorca będący dotąd czynnym podatnikiem VAT i spełniający postawione mu warunki ma prawo do ponownego skorzystania ze zwolnienia (fraza „nie wcześniej niż”). Sądy administracyjne są przekonane, iż powrót do zwolnienia z opodatkowania VAT jest możliwy również w trakcie trwania roku podatkowego – nie tylko od 1 stycznia nowego roku. Jednak obecna sytuacja pokazuje, iż jest wysoce prawdopodobne, że podatnik, który ma zamiar powrócić do zwolnienia w trakcie trwania roku będzie miał problemy z fiskusem, a jego racje mogą zostać uznane tylko przez sąd administracyjny. Wydaje się więc, iż najlepszym rozwiązaniem dla przedsiębiorcy jest pisemne zgłoszenie chęci ponownego korzystania ze zwolnienia na odpowiednim formularzu VAT-R od 1 stycznia 2015 r.!